مزایده چیست؟
-انواع مزایده
-شرایط تشریفات مزایده دولتی و عمومی
-آگهی مزایده چیست؟
- نحوه شرکت در مزایده
-ارکان مزایده چیست؟
-منظور از مزایده معاملات جزئی چیست؟
-مزایده در دستگاه‌های اجرایی و سازمان‌های دولتی چگونه است؟
-مزایده هلندی چیست؟
-مزایده هلندی چگونه اجرا می‌شود؟
-مزایده دو طرفه چیست؟
-مزایده ژاپنی
-مزایده انگلیسی
-محل و زمان برگزاری مزایده
مزایده چیست؟
مزایده یک فرایند رقابتی است که در آن کالا یا خدمات به بالاترین قیمت فروخته یا واگذار می‌شود. از نظر لغوی، به مزایده معمولا حراج نیز گفته می‌شود. در این فرآیند، کالا یا خدمات به پیشنهاد‌دهنده‌ای که بیشترین قیمت را ارائه می‌دهد، واگذار می‌شود. این روش رقابتی به دلیل امکان فروش کالا‌ها و خدمات به بیشترین قیمت ممکن، در اقتصاد و تجارت اهمیت دارد. انواع مزایده شامل فروش اموال دولتی، اموال توقیف شده، آثار هنری، ملک و املاک، اتومبیل و سایر کالا‌ها می‌شود.
انواع مزایده
به طبق قوانین مزایده، انواع مزایده به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
1. مزایده اختیاری: در این نوع مزایده، صاحب مال با تشخیص خود نسبت به مزایده گذاشتن مال اقدام می‌کند. هیچ‌گونه فشاری از طرف دولت نیست و شرکت‌ها به میل خود مال را به مزایده می‌گذارند.
2. مزایده اجباری: در این حالت، مزایده به دستور دولت یا دادگاه برگزار می‌شود. مثلاً اموال توقیف شده توسط دولت باید طبق قوانین رسمی از طریق مزایده به فروش برسند.
3. مزایده عمومی: در این نوع مزایده، عمومی‌ترین شرایط برای شرکت در مزایده اعم از دعوت عمومی، تعیین قیمت پایه، پیشنهاد بالاترین قیمت و انتقال سند رسمی رعایت می‌شود.
4. مزایده خصوصی (محدود): در این حالت، شرکت‌ها یا افراد خاص می‌توانند در مزایده شرکت کنند. این نوع مزایده محدود به یک گروه خاص از افراد یا شرکت‌ها است.
شرایط تشریفات مزایده دولتی و عمومی
تشریفات مزایده در دولتی و عمومی به منظور برگزاری مزایده‌ها بسیار مهم هستند. این تشریفات شامل موارد زیر می‌شوند¹:
1. دعوت عمومی: در مزایده‌های دولتی و عمومی، باید آگهی مزایده در روزنامه‌ها یا وب‌سایت‌ها منتشر شود. مهلت بین انتشار آگهی و روز فروش باید بیش از یک ماه و کمتر از ده روز باشد.
2. تعیین قیمت پایه: قیمت پایه توسط کارشناس تعیین می‌شود. این قیمت مبنای پیشنهادهای قیمتی در مزایده است.
3. پرداخت ده درصد بهای پیشنهادی: پس از برنده شدن در مزایده، نفر اول باید ده درصد از بهای پیشنهادی را به مامور اجرا پرداخت کند.
4. تسلیم مال: پس از پرداخت تمام هزینه، مال به برنده تسلیم می‌شود و سند رسمی به نام او صادر می‌شود.
آگهی مزایده چیست؟
آگهی مزایده به معنی آگهی فروش و یا حراج کالا و یا خدمات به بالاترین قیمت پیشنهادی می‌باشد. در این فرآیند، کالا یا خدمات به پیشنهاد‌دهنده‌ای که بیشترین قیمت را ارائه می‌دهد، واگذار می‌شود. از نظر لغوی، به مزایده معمولاً حراج نیز گفته می‌شود. از نظر حقوقی نیز مزایده همان مراحل، اقدامات و تشریفات قانونی است تا کالا یا خدماتی به بالاترین قیمت ممکن به فروش برسد. برای برگزاری مزایده، قیمت پایه توسط فروشنده اعلام می‌شود و سپس با تایید کارشناس، خریداران قیمت نهایی را اعلام می‌کنند. این روش قابلیت رقابتی را برای فروشندگان فراهم می‌کند و به خریداران امکان دستیابی به کالا یا خدمات با قیمت دلخواه را می‌دهد. از مزایده‌ها در بخش‌های مختلف، از اموال دولتی تا مزایده‌های آنلاین، استفاده می‌شود.
نحوه شرکت در مزایده
شرکت در مزایده نیازمند مراحلی است که بهتر است آن‌ها را دنبال کنید:
1. پیش‌آمادگی: آمادگی مطلوب برای شرکت در مزایده ضروری است.
2. تحقیق درباره مزایده‌گذار: مطالعه دقیق درباره مزایده‌گذار و شناخت معتبریت آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
3. بررسی شرایط مزایده: خواندن دقیق قوانین و شرایط مزایده ضروری است.
4. بررسی فنی مال: اگر امکان دارد، بررسی فنی مال قبل از شرکت در مزایده می‌تواند از خریداران حفاظت کند.
5. تعیین سقف قیمت: مقداری که می‌توانید برای مال پیشنهاد دهید را مشخص کنید.
6. پیشنهاد با اطمینان: پیشنهاد خود را با اطمینان و بر اساس تحقیقات خود ارائه دهید.
ارکان مزایده چیست؟
هر مزایده دارای سه رکن اساسی است:
1. خریداران: افراد یا شرکت‌ها که در مزایده شرکت می‌کنند و قصد خرید کالا یا خدمات را دارند.
2. فروشندگان: اشخاص حقیقی یا حقوقی که کالا یا خدمات را به مزایده می‌گذارند.
3. قیمت مزایده: قیمتی که خریداران در مزایده ارائه می‌دهند و کالا یا خدمات به بالاترین قیمت اعلام شده توسط خریدار، به او واگذار می‌شود.
منظور از مزایده معاملات جزئی چیست؟
معاملات جزئی، معاملاتی هستند که مبلغ آن‌ها از ده هزار ریال تجاوز نکند. به عبارت دیگر، معاملاتی که مبلغ آن‌ها بین سه هزار ریال تا پنجاه هزار ریال باشد، جزو معاملات جزئی محسوب می‌شوند. این نوع معاملات معمولاً در سطح کوچکتر و با مبالغ کمتر انجام می‌شوند.
مزایده در دستگاه‌های اجرایی و سازمان‌های دولتی چگونه است؟
مزایده در دستگاه‌های اجرایی و سازمان‌های دولتی تحت قوانین عمومی تجارت انجام می‌شود. این فرآیند دارای مراحل خاص خود است. به طور خلاصه، مراحل مزایده در دستگاه‌های دولتی عبارتند از:
1. قانون تدارکات دولتی و اموال عمومی: این قانون اصلی‌ترین قانون مربوط به تدارکات دولتی در ایران است. مقررات و دستورالعمل‌های اجرایی توسط سازمان تدارکات صادر می‌شوند.
2. تعیین قیمت پایه: قیمت پایه توسط فروشنده اعلام می‌شود.
3. تشریفات قانونی: رعایت سازوکارهای حقوقی در اجرای مزایده بسیار مهم است.
4. سه رکن اساسی مزایده: شامل خریداران، فروشندگان و قیمت مزایده است.
به عنوان مثال، مزایده‌های اموال دولتی و مناقصات براساس این قوانین برگزار می‌شوند. این فرآیند به دلایل مختلفی از جمله کسب بیشترین سود، فروش به بالاترین قیمت و وصول مطالبات از افراد محکومی که بدهی خود را پرداخت نکرده‌اند، اهمیت دارد.
مزایده هلندی چیست؟
مزایده هلندی یک نوع مزایده است که در آن، مزایده‌گذار کالایی را برای فروش قرار می‌دهد و قیمتی بر آن می‌گذارد. هر لحظه که خریداری برایش پیدا نشود، لحظه بعد قیمت کمتری پیشنهاد می‌دهد. این کار تا زمانی ادامه دارد که در قیمتی کمتر از قیمت اولیه‌ی مزایده‌گذار، توافق صورت بگیرد. این نوع مزایده به دلیل استفاده فراوان آن در حراج گل هلندی به مزایده هلندی مشهور شده است. همچنین، مزایده هلندی برای توصیف مزایده‌های آنلاینی که چندین کالای مشابه در یک زمان و به تعداد برابر از بالاترین پیشنهادها به فروش می‌رسند، نیز به کار می‌رود. اقتصاددانان مزایده اخیر را با عنوان "مزایده انگلیسی چندگانه صعودی" نیز می‌خوانند.
مزایده هلندی چگونه اجرا می‌شود؟
مزایده هلندی یک نوع مزایده است که در آن، مزایده‌گذار با بالاترین قیمتی که مورد نظرش است، مزایده را آغاز می‌کند. سپس قیمت به‌طور مداوم کاسته می‌شود تا زمانی که خریداری برای قیمت پیشنهادی یافته شود یا قیمت به حداقل از پیش تعیین شده برسد. در این نوع مزایده، خریدار آخرین قیمت اعلام شده را پرداخت می‌کند. این روش به‌خصوص برای کالاهایی که مدت زمان مصرف کوتاهی دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، در کشور هلند، این نوع مزایده برای فروش سریع گل‌ها به کار می‌رود.
مزایده دو طرفه چیست؟
مزایده دوطرفه یک نوع مزایده است که در آن هم خریدار و هم فروشنده پیشنهاد ارائه می‌کنند و پیشنهادها از بیشترین تا کم‌ترین طبقه‌بندی می‌شوند، تا عرضه و تقاضا انجام گیرد. این نوع مزایده به معنایی است که در آن هر دو طرف معامله، یعنی فروشنده و خریدار، فعالیت می‌کنند و قیمت کالا توسط تقاضا و عرضه تعیین می‌شود. در مزایده دوطرفه، معامله‌گران می‌توانند از تغییرات قیمت در هر دو جهت، یعنی هم از افزایش و هم از کاهش قیمت‌ها، سود ببرند. این نوع مزایده به‌خصوص در بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مزایده ژاپنی
مزایده ژاپنی یا "مزایده هم‌زمان"، نوعی مزایده است که در آن تمامی پیشنهادها در یک لحظه ارائه می‌شود و پیشنهاد دهندگان با انگشتان دست مبلغ پیشنهادی خود را اعلام می‌کنند. در عمل، این نوع مزایده در یک لحظه قابل انجام نیست، چرا که مزایده‌گذار زمانی را برای مشاهده علائم دست هر فرد صرف می‌کند و این مزایده با سر و صدای زیاد پیشنهاد دهندگان برای جلب توجه مزایده‌گذار همراه است. معمولاً این نوع مزایده برای کالاهایی که فروش سریع آن‌ها مطلوب است، مانند غذای تازه، انجام می‌شود.
مزایده انگلیسی
مزایده انگلیسی، یا به عبارت دیگر "مزایده هم‌زمان"، نوعی مزایده است که در اغلب کشورها به عنوان مرسوم‌ترین نوع مزایده شناخته می‌شود. در این مدل، خریداران برای خرید یک کالا با پیشنهاد قیمت بالاتر از قیمت پیشنهادی قبلی با یکدیگر رقابت می‌کنند. به عبارت دیگر، در مزایده انگلیسی، قیمت کالا توسط تقاضا و عرضه تعیین می‌شود و خریداران به‌طور هم‌زمان پیشنهادهای خود را ارائه می‌دهند. این نوع مزایده به‌خصوص در بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. مثلاً، در یک مزایده انگلیسی، خریداران به‌طور هم‌زمان قیمت‌های پیشنهادی خود را اعلام می‌کنند و کالا به کسی که بیشترین قیمت را پیشنهاد داده باشد، فروخته می‌شود.
محل و زمان برگزاری مزایده
مزایده یک فرآیند است که برای فروش یا واگذاری کالا، خدمات، حقوق یا اموال بیت‌المال به کار می‌رود. زمان برگزاری مزایده معمولاً در زمانی تعیین شده انجام می‌شود. این زمان می‌تواند با توجه به نوع مزایده و شرایط مربوطه متفاوت باشد. به عنوان مثال، مزایده‌های عمومی از طریق آگهی‌ها اطلاع‌رسانی می‌شوند و همه افراد می‌توانند در آن شرکت کنند. در مزایده‌های محدود، دعوت‌نامه به افراد خاصی ارسال می‌شود تا از برگزاری مزایده مطلع شوند. همچنین، محل برگزاری مزایده نیز معمولاً در مکانی مشخص انجام می‌شود. برای مثال، در یک مزایده اینترنتی محصولات ایران خودرو، محل برگزاری در انبار بدنه ایساکو در جاده قدیم کرج مشخص شده است.