انواع حساب ها
حساب ها به دو دسته ی حساب های دائم و موقت تقسیم می شوند که در این مقاله به آن پرداخته شده است.
حساب های دائم مانند دارایی ها، بدهی ها و حساب های سهام و سرمایه می باشد که مانده آنها صفر نمی شود و مانده ی آن به ترازنامه و به سال مالی بعد منتقل می شود که در ادامه به بررسی کامل هر یک می پردازیم.
انواع دارایی ها
دارایی ها به دو دسته دارایی های جاری و دارایی های غیر جاری تقسیم می شوند.
دارایی های جاری به آن اساس دارایی هایی گفته می شود که قابلیت تبدیل به وجه نقد آن ها در یک دوره مالی زیاد می باشد و بر اساس نقدینگی طبقه بندی می شوند:
1-صندوق که شامل سکه، اسکناس، چک پول می باشد.
2- تنخواه: مبلغی به یک نفر به نام تنخواه گردان داده می شود که به این شخص حداکثر تا پایان هر ماه مهلت داده می شود که لیست پرداخت ها را همراه با اسناد مثبت ارائه دهد.
3-بانک: بانک ها به دو دسته بانک های جاری و غیرجاری تقسیم می شود:
حساب های جاری یک حساب قابل برداشت هست که که ابزار اصلی برداشت آن دسته چکی است که بانک به نام شخص صاحب حساب صادرمی کند. بانک های جاری دارای دسته چک و وام هستند اما سودی به آن ها تعلق نمی گیرد.
بانک های غیرجاری شامل سپرده های قرض الحسنه، سپرده های کوتاه مدت و سپرده های بلند مدت می باشد. سپرده های قرض الحسنه شامل قرعه کشی جایزه است ولی سود به آنها تعلق نمی گیرد. سپرده های کوتاه مدت،به صورت ماهیانه یا روز شمار سود کمتری نسبت به سپرده های بلند مدت به ما می دهند و سپرده های بلند مدت بر اساس مدت سپرده معمولا یک سال به ما سود می دهند و مبلغ سپرده گذاری را نمی توان برداشت.
4-حساب های دریافتنی یا بدهکاران (قابل دریافت در آینده): فروش کالا و خدمات به صورت نسیه یا اعتباری.
در این حساب ها قرارداد یا اعتبار ضمانت داریم و پول رد و بدل نمی شود و سررسید های بدهی ها در دفتر نوشته و از قبل به بدهکار گفته می شود.
5- اسناد دریافتنی: چک ( مدت دار- به روز): فروش کالا یا خدمات در قبال دریافت چک به صورت به روز یا مدت می باشد.
6-موجودی کالای پایان دوره: مقداری از کالایی که فروش نرفته است و هنوز در انبار موجود می باشد تنها حسابی که هم در محاسبه سود زیان و هم در حساب ترازنامه می آید. انبار زیر مجموعه حسابداری است و حسابدار باید آن را کنترل کند تمامی ورودها و خروج ها باید کنترل شود و بر اساس اهمیت کالا باید انبارگردانی شود. انبارگردانی ممکن است یک روزه یک هفته یک ماهه و یا فصلی باشد.
7-پیش پرداخت: پرداخت قبل از دریافت کالا یا خدمات جز داراییها می باشد. پیش پرداخت ها به دو دسته پیش پرداخت هزینه و پیش پرداخت خرید تقسیم می شوند. پیش پرداخت هزینه مانند بیمه پیش پرداخت بیمه و پیش پرداخت اجاره، پرداخت قبل از دریافت خدمت می باشند. پیش پرداخت خرید در واقع پرداخت قبل از دریافت کالا مانند پیش پرداخت خودرو می باشد.
8- ملزومات به معنای خرید به قصد استفاده می باشد خرید دو نوع است خرید به قصد استفاده و خرید به قصد فروش.
در خرید به قصد استفاده اگر عمرکالای خریداری شده کمتر از یکسال مالی باشد، کالای خریداری شده در دسته ی ملزومات قرار گرفته و اگر عمر کالای خریداری شده بیشتر از یکسال باشد کالای خریداری شده در دسته ی دارایی های ثابت قرار می گیرد.
خرید به قصد فروش به این معناست که کالا به قصد فروش، خریداری شده است. مانند فرش های خریداری شده در فرش فروشی جهت فروش به مشتریان.
9-هزینه: پرداخت در مقابل دریافت خدمات
نکته قابل توجه این است که خرید ملزومات مصرفی جز هزینه ها به حساب می آید.
10- وام دریافتنی (وام پرداختی یا تسهیلات پرداختی) : پرداخت وام و دریافت به صورت اقساطی در آینده مانند پرداخت وام به کارکنان شرکت.
11-سپرده نزد دیگران: مبالغی که معمولا بابت ضمانت پرداخت شده و پس از تاریخ مقرر دریافت می گردد مانند رهن و اجاره ملک و ضمانت حسن انجام کار.
12- سرمایه گذاری کوتاه مدت: سرمایه گذاری که در خارج از شرکت انجام می شود و عمر سرمایه کمتر از یک سال می باشد مانند خرید سهام یا اوراق قرضه.
13- جاری شرکا: حسابی است که هم در قسمت دارایی ها و هم در قسمت بدهی ها آورده می شود. و در واقع مبالغی است که به یکی از شرکا بابت وام پرداخت می شود و باید قبل از پایان سال مالی برگشت داده شود.
دارایی های غیر جاری به دو دسته دارایی های ثابت و سایر دارایی ها ( دارایی های نامشهود ) تقسیم می شود که در ادامه به آن می پردازیم.
1-دارایی های ثابت به اقلامی گفته می شود که به قصد استفاده خریداری می شوند و عمر مفید آن ها بیشتر از یکسال مالی می باشد و به همین دلیل مستهلک می شوند. دارایی های ثابت مانند زمین، ساختمان، اثاثه(اموال) ، ماشین آلات، وسایل نقلیه، تجهیزات، ابزارآلات و سرمایه گذاری های بلند مدت.
2-سایر دارایی ها ( دارایی های نامشهود): این دارایی ها قابل مشاهده نیستند اما مستهلک می شوند، مانند سرفقلی (سرقفلی به ارزش مازادی که یک ملک تجاری به هر دلیلی به دست می آورد گفته می شود.) حق اختراع، حق امتیاز، برند، حق تالیف، نرم افزار، هزینه تاسیس( هزینه هایی که در بدو امر برای راه اندازی یک کسب و کار پرداخت می شود.)
انواع بدهی ها
بدهی ها به دودسته بدهی های جاری و غیر جاری تقسیم می شوند.
بدهی های جاری یا کوتاه مدت بدهی هایی هستند که بازپرداخت آنها کمتر از یک دوره مالی یا سال مالی به طول می انجامد.
بدهی های جاری به شرح زیر می باشد:
1- حسابهای پرداختنی:(بستانکاران)( بدهی های شرکت): خرید کالا و یا خدمات به صورت نسیه و اعتباری.
2- اسناد پرداختنی : خرید کالا یا خدمات در قبال پرداخت چک مدت دار
3-پیش دریافت: دریافت قبل از ارائه ی کالا یا خدمات.
پیش دریافت ها به دودسته ی پیش دریافت درآمد ( بابت ارائه خدمات در آینده ) و پیش دریافت فروش ( بابت فروش کالا در آینده) تقسیم می شوند.
4-وام پرداختنی: دریافت وام و پرداخت به صورت اقساطی، مانند وام دریافتی از بانکها.
5-حقوق پرداختنی : هنگامی که شرکت قادر نباشد در پایان ماه حقوق کارکنان خود را پرداخت نماید با استفاده از این حساب کارمندان خود را بستانکار کرده و تا در زمان مناسب بدهی خود به کارکنان را پرداخت نماید.( طبق اصل تطابق در پایان ماه باید تمام هزینه ها ثبت شود)
6-جاری شرکا: دریافت از یکی از شرکا به صورت وام
7- بهره پرداختنی: هنگامی که اقساط وام دارای سررسید بیشتر از یک ماه است باید هر ماه اندازه ی یک ماه هزینه ی بهره ثبت شود ( طبق اصل تطابق)
8-ذخیره مالیات: چون مالیات عملکرد معمولا در سال بعد محاسبه می شود بنابراین جهت اصل تطابق هر ماه مبلغی را بابت مالیات سال جاری در حساب ها منظور می نماییم.
*ذخیره: پیش بینی هزینه هایی که در آینده مبلغ دقیق آن مشخص می شود.
9-ذخیره مطالبات مشکوک الوصول: ممکن است بعضی از مطالبات شرکت به هر دلیلی دریافت نشده و سوخت شود، بنابراین جهت رعایت اصل تطابق با توجه به ذخیره مطالبات مشکوک الوصول سال قبل مبلغی را ماهانه در حساب ها منظور می نماییم.
10-سپرده نزد ما: مبالغی که ما به عنوان ضمانت دریافت می کنیم و در پایان زمان مقرر بر می گردانیم.
بدهی های غیر جاری ( بلند مدت)
ذخیره سنوات پایان خدمت کارکنان( حق سنوات): حقوق و مزایایی که کارکنان یک شرکت در قبال ترک کار دریافت میکنند که شامل بازخرید سنوات خدمت، حق مرخصی استفاده نشده، مزایای بیمه درمانی، حقوق بازنشستگی، سهام یا حق تقدم سهام شرکت می باشد.
سهام و سرمایه
1-سرمایه: سرمایه در وهله اول به آورده های نقدی و غیر نقدی شرکا سرمایه گفته می شود که در ادامه با سرمایه گذاری مجدد و سود افزایش یافته و با خروج سرمایه گذار، برداشت شرکا و زیان کاهش می یابد.
2-سود یا زیان: مانده گزارش سود و زیان در صورتی که سود باشد به سرمایه اضافه شده و در صورتی که زیان باشد از سرمایه کسر می شود.
3-برداشت: برداشت به مبالغی که مدیران غیر از حقوق خود از حساب های شرکت برداشت می نمایند و در پایان ماه باید تصفیه گردد گفته می شود.
برداشت یک حساب استثنا می باشد چون هم دارای ماهیت بدهکار است و هم جز حسابهای موقت می باشد.
4-ذخیره قانونی : شرکت ها باید هرسال 5 درصد از سود خود را برای جبران هزینه های غیر مترقبه ذخیره نمایند تا در این مواقع دچار ورشکستگی نشوند، این ذخیره تا جایی ادامه می یابد تا مبلغ ذخیره به 10 درصد سرمایه شرکت برسد.
حساب های موقت یا سود و زیانی
حساب هایی هستند که مانده آنها در پایان سال مالی صفر می شود و به سال مالی بعد منتقل نمی شود.
1-خرید کالا: خرید کالا به قصد فروش و اینکه روال عادی شرکت باشد.
2-هزینه ها: پرداخت در قبال دریافت خدمات مانند هزینه ی حقوق و دستمزد و مزایا، هزینه اجاره
3-برگشت از فروش: در صورتی که بعد از فروش تمام یا قسمتی از کالای فروش رفته مرجوع یا عودت داده شود.
4-بهای تمام شده: قیمت تمام شده ی محصول تا مرحله ی فروش می باشد، نکته مهم در این قسمت قیمت خرید های متفاوت می باشد.
5-درآمدها: دریافت در قبال ارائه خدمات.
6-فروش کالا: فروش کالای خریداری شده به قصد فروش .
7-برگشت از خرید: مرجوع کردن یا پس فرستادن کالا به هر دلیل پس از خرید.
8-تخفیفات خرید:دریافت هرگونه تخفیف در خرید کالا.
9-تخفیفات فروش: ارائه ی هر گونه تخفیف در فروش مانند تخفیفات نقدی، تخفیفات تجاری، تخفیفات حجمی، تخفیفات ناشی از عیوب کالا.