هزینه‌ها به عنوان یکی از عوامل کاهنده درآمد همواره زیر ذره بین سازمان امور مالیاتی قرار می‌گیرد. واحدهای مالی و حسابداران شرکت‌ها با اضافه‌تر نشان دادن هزینه‌ها سعی می‌کنند که درآمد شرکت خود را کمتر نشان داده و به تبع آن مالیات کمتری پرداخت کنند. بنابراین یکی از حساس‌ترین بخش‌هایی که شرکت‌های مالیاتی به آن توجه می‌نمایند بخش هزینه در صورت‌های مالی می‌باشد بسیاری از مودیان یا مالیاتی نمی‌دانند که بر اساس قانون کدام هزینه‌ها مورد قبول و کدام هزینه‌ها غیر قابل قبول سازمان امور مالیاتی می‌باشد. بنابراین در ادامه به طور کامل مبحث هزینه‌های مورد قبول از دیدگاه قوانین سازمان امور مالیاتی را با یکدیگر بررسی می‌نماییم.

قانون مالیات‌های مستقیم هزینه‌ها به دو دسته تقسیم می‌شود هزینه‌های قابل قبول و هزینه‌های غیر قابل قبول. هزینه های قابل قبول در واقع هزینه‌هایی هستند که در هنگام رسیدگی مالیاتی توسط کارشناسان مربوطه بررسی و مورد قبول قرار گرفتند. هزینه‌های غیر قابل قبول هزینه‌هایی هستند که مورد تایید کارشناسان مالیاتی نمی‌باشد و این هزینه‌ها رد شده و نباید آنها را از درآمد مودیان مالیاتی کسر کرد.

 ویژگی هزینه‌های قابل قبول

برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر در مورد هزینه های مالیاتی باید ماده ۱۴۷قانون مالیات توجه نمود.

مطابق ماده ۱۴۷ ق.م.م. هزینه‌های قابل قبول مالیاتی برای تشخیص درآمد مشمول مالیات عبارت است از هزینه‌هایی که در حدود متعارف متکی به مدارک بوده و منحصراً مربوط به تحصیل و درآمد موسسه در دوره مالی مربوط با رعایت حد نصاب مقرر شده باشد. مواردی که هزینه‌ای در قانون مالیات‌های مستقیم پیش بینی نشده باشد یا بیش از حد نصاب‌های مقر قانون ذکر شده باشد اما پرداخت آن به موجب قانون مصوبه هیئت وزیران صورت گرفته باشد قابل قبول خواهد بود.

طبق قانون مالیات مستقیم، هزینه های بیست و نه گانه قابل قبول مالیاتی به شرح زیر می باشد:

قیمت خرید کالاها یا خدمات فروخته شده و یا قیمت خرید متریال مصرفی در کالا و خدمات فروخته شده در زمره هزینه های قابل قبول مالیاتی منظور می شود.

هر نوع هزینه استخدام منابع انسانی بر اساس مقررات قانون کار، مشمول هزینه های قابل قبول مالیاتی منظور خواهد شد به صورت زیر :

حقوق یا مزد اصلی و مزایای مستمر اعم از نقدی یا غیر نقدی به قیمت تمام شده برای کارفرما مشخص باشد.

مزایای غیر مستمر نقدی یا غیر نقدی که به کارکنان در طول سال پرداخت می شود مثل: حق خواروبار، بهره وری، پاداش سالانه، عیدی، اضافه کار، هزینه سفر، فوق العاده ماموریت، فوق العاده بدی آب و هوا و امثال آن، هزینه های قابل قبول مالیاتی است.

کلیه هزینه هایی که کارفرما برای نیازهای بهداشتی و درمانی کارکنان و بیمه عمر و مسئولیت پرداخت می کند، هزینه قابل قبول مالیاتی منظور می شود.

کلیه هزینه هایی که کارفرمایان بابت حقوق بازنشستگی، وظیفه، پایان خدمت کارکنان طبق قانون کار پرداخت می کنند، قابل قبول است.

کلیه وجوهی که به سازمان تامین اجتماعی کشور پرداخت می شود، قابل قبول است.

۳ درصد حقوق پرداختی سالانه بابت پس انداز کارکنان، هزینه مورد تایید است.

معادل ۳۰ روز آخرین حقوق و دستمزد کارکنان و هم چنین تفاوت تعدیل حقوق سنواتی که برای تامین حقوق بازنشستگی کارکنان و مزایای پایان خدمات و یا بازخرید کارکنان، ذخیره میشود، قابل قبول و معاف از مالیات است.

هر نوع پرداختی به بازنشستگان تا سقف یک دوازدهم معافیت مندرج در ماده هشتاد و چهار قانون مالیات های مستقیم، معاف از مالیات خواهد بود.

هر نوع هزینه ای که بابت اجاره محل مرکزی شرکت یا شعبات طبق سند رسمی منظور شود، هزینه معاف از مالیات محسوب می شود. اگر اسنادی موجود نباشد، کرایه محل بر اساس عرفی که ممیزان مالیاتی تشخیص می دهند قابل قبول خواهد بود نه بیش از آن.

هر نوع هزینه ای که بابت کرایه تجهیزات و ماشین آلات و ادوات مربوطه مثل اجاره ژنراتور، چکش برقی، کاتر، کمپرسور، کامیون، کامیونت، خودرو اجاره ای و غیره توسط شرکت پرداخت می شود، در دوره سال مالیاتی مربوطه، قابل قبول خواهد بود.

هر نوع هزینه ای که شرکت در محل دفتر مرکزی یا سایر شعبات و کارگاه ها، برای پرداخت فیش آب و برق و گاز و تلفن و سوخت انجام می دهد، مشمول مالیات نبوده و هزینه قابل قبول کاهنده درآمد مشمول مالیات تکلیفی خواهد بود.

هر نوع هزینه ای که شرکت برای بیمه مسئولیت و بیمه مهندسی و کارگاهی و آتش سوزی و غیر پرداخت می کند، منوط به اسناد مثبته، هزینه قابل قبول مالیاتی تشخیص داده خواهد شد.

کلیه عوارض و مالیات هایی که سبب فعالیت شرکت یا موسسه، به شهرداری ها و وزارت خانه ها و موسسات دولتی وابسته آن ها پرداخت می شود، مثل پرداخت فیش هایی که شهرداری ها بابت صدور مجوز حفاری در نواحی تحت امر صادر می کنند، معافت از مالیات است. به جز، مالیات بر درآمد و ملحقات و مالیات هایی که موسسه /شرکت به موجب مقررات مالیاتی، ملزم به کسر آن از دیگران است.

هزینه های تحقیقاتی و آزمایشگاه و آموزشی و خرید کتاب و CD و حق اشتراک نشریات چاپی یا دیجیتالی و هزینه های بازاریابی و نمایشگاهی و جشنواره ای در داخل یا خارج از کشور، هزینه قابل قبول مالیاتی تشخیص داده می شود.

هر نوع هزینه ایی که برای جبران خسارت وارده به شرکت یا موسسه، پرداخت شده باشد، در صورتی که وجود خسارت، مستند و مستدل باشد و موضوع و میزان آن معلوم باشد و جبران آن بر عهده دیگری (طبق قانون) نباشد، هزینه های ق.ق. مالیاتی خواهد بود.

کلیه هزینه های فرهنگی و آموزشی و رفاهی کارگران که به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی باید پرداخت گردد، هزینه مورد تایید ممیزان مالیاتی بوده و نقش کاهنده در درآمد مشمول مالیات تکلیفی خواهد داشت. قانون این هزینه را معادل ۱ هزار تومان برای هر کارگر می داند.

هر ذخیره مطالباتی که مشکوک الوصول باشد، به شرطی که مربوط به فعالیت موسسه باشد و عدم وصول آن محرز شود و در دفاتر موسسه به حساب مخصوص منظور شده باشد، تا زمانی که طلب وصول شود، مورد تایید ممیزان مالیاتی می باشد.

هر نوع زیان اشخاص حقیقی یا حقوقی که پس از رسیدگی به دفاتر و با توجه به مقررات مربوطه، محرز شود، از درآمد سال مالیاتی یا سال های بعد، استهلاک پذیر بوده و هزینه مورد تایید شناخته می شود.

هر هزینه جزیی مربوط به محل موسسه یا شرکت که سربار دفتر مرکزی یا شعبات است و طبق قانون، وظیفه مستاجر است، مثل تعمیرات و روشنایی و این گونه مسائل، هزینه های قابل قبول تشخیص داده می شود.

هر هزینه ای مربوط به نگهداری محل یا شعبات شرکت یا موسسه در صورتی که محل، ملکی باشد، مثل هزینه های نگهبانی و تعمیرات، هزینه مورد تایید تشخیص داده می شود.

کلیه هزینه های مربوط به حمل و نقل پرسنل و ادوات و متریال، مبتنی بر مستندات، هزینه های قابل قبول تشخیص داده می شود.

کلیه هزینه هایی که موسسات و شرکت ها بابت پذیرایی از کارکنان و مهمانان و ذی نفعان هزینه می کنند، مورد قبول است و تاثیر کاهنده در درآمد مشمول مالیات تکلیفی خواهد داشت.

کلیه حق الزحمه های پرداختی متناسب با کار انجام شده از قبیل حق العملی، دلالی، حق الوکاله و  حق المشاوره و حق حضور و هزینه های حسابرسی و خدمات مالی و اداری و بازرسی های قانونی تا هزینه های نرم افزار و سخت افراز و استقرار سیستم های  مورد نیاز موسسه، همگی هزینه های قابل قبول است.

کلیه هزینه هایی که بابت سود وام های دریافتی از بانک ها و موسسات اعتباری پرداخت می شود، هزینه قابل قبول است. هم چنین کارمزد و جرایم متعلقه. هم چنین هزینه هایی که تحت هر عنوان به موسسات اعتباری غیر بانکی مجاز و لیزینگ های تحت مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برای دریافت خدمات یا کالا پرداخت می شود، مورد قبول دارایی تشخیص داده می شود.

کلیه هزینه هایی که بابت خرید یا اجاره تجهیزات اداری و مصرفی که در طول سال، از بین می رود، مثل کاغذ و خودکار و غلط گیر، هزینه قابل قبول خواهد بود.

کلیه هزینه هایی که برای مخارج تعمیر و نگهداری ماشین آلات و متریال مصرفی و تعویض قطعات یدکی در صورتی که مصداق تعمیر اساسی نباشد، هزینه مورد قبول ممیزان مالیاتی بوده و نقش کاهنده در درآمد مشمول مالیات تکلیفی بنگاه خواهد داشت.

هر هزینه ای که برای اکتشاف و بهره برداری معادن به وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) پرداخت می شود، هزینه ق ق مالیاتی است.

هر هزینه ای که بنگاه بابت حق عضویت سالانه در انجمن ها، سازمان ها، گروه ها، مجموعه ها، نشریات و غیره پرداخت می کند، هزینه مورد قبول مالیاتی است.

مطالباتی که وصول نشده باشد به شرطی قابل اثبات بر اساس اسناد مثبته باشد و مازاد بر مانده حساب ذخیره مطالبات تشخیص داده شود، هزینه قابل قبول خواهد بود.

هر زیانی که بنگاه از تسعیر نرخ ارز بر اساس اصول حسابداری، متحمل شود، هزینه قابل قبول مالیاتی بوده به  شرطی  که روش یکنواختی برای شناسایی زیان در  سال های مالیاتی گوناگون توسط مودی، در دستور کار باشد.

هر نوع ضایعاتی که در تولید کالا و خدمات، در زمره ضایعات متعارف قابل پذیرش است، هزینه قابل قبول مالیاتی خواهد بود.

هر نوع ذخیره ای که مربوط به هزینه های پرداختی قابل قبول در سال مالیاتی مورد رسیدگی باشد، معاف از مالیات خواهد بود.

هر نوع هزینه ای که در سال قبل انجام شده و پرداخت یا تخصیص آن در سال مالیاتی مورد رسیدگی باشد، هزینه قابل قبول مالیاتی خواهد بود.

هزینه خرید کتاب و کالاهای فرهنگی و هنری برای پرسنل شرکت و افراد تحت تکفل آنان تا میزان حداکثر پنج درصد به ازای هر نفر، معافیت مالیاتی بر اساس ماده هشتاد و چهار قانون مالیات های مستقیم خواهد داشت.

هر نوع ذخیره مربوط به خدمات پس از فروش کالا یا خدمات اشخاص حقوقی، هزینه قابل قبول مالیاتی است.

 نکاتی در مورد هزینه‌های قابل قبول مالیاتی

 در ماده ۱۴۷ و ۱۴۸ به موضوع هزینه‌های قابل قبول مالیاتی اشاره شده و اصلاحیه‌های ۳۱ تیرماه ۱۳۹۴ جزئیات آن را بیان کرده است.

 هزینه‌هایی که طبق قانون، مشمول مالیات با نرخ صفر است و از  از پرداخت مالیات معاف هستند هزینه‌های قابل قبول مالیاتی محسوب نمی‌گردند.

 منبع پرداخت هزینه‌های قابل قبول مالیاتی چه از حساب بانک شرکت چه از حساب بانکی اعضای هیئت مدیره یا مدیر عامل باشد از نظر ممیزان دارایی دارای ایراد نمی‌باشد.

 طبق بند الف ماده ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم هزینه مرخصی استفاده نشده کارکنان مصداق حقوق و دستمزد می‌باشد و جز هزینه‌های قابل قبول مالیاتی محسوب خواهد شد. 

 طبق بند ج ماده ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم هزینه‌های درمانی و وجوه پرداختی بابت بیمه‌های بهداشتی و عمر و حوادث و کلیه وجوه پرداختنی به سازمان تامین اجتماعی هزینه‌های قابل قبول مالیاتی محسوب می‌گردد.

 نکته قابل توجه این است که مالیات  به عنوان هزینه در دفاتر ثبت نخواهد شد.

 هزینه‌هایی که بابت حقوق مدیر و صاحبان سرمایه اشخاص حقوقی پرداخت می‌شود در صورتی که دارای شغل موظف در موسسه مذکور باشد قابل قبول و اگر در موسسه غیر از اشخاص حقوقی باشد، حقوق و مزایای صاحب موسسه و اولاد تحت تکفل جز هزینه‌های قابل قبول نمی‌باشد.

هزینه‌های غیر قابل قبول مالیاتی

 اگر اسناد هزینه ای  که به لحاظ وشرایط قابل قبول محسوب می‌شود به مرجع مربوطه ارائه نشود هزینه‌های مربوطه غیر قابل قبول تلقی می‌شود اما این مطلب لزوماً در تمامی موارد صادق نمی‌باشد.

لیست هزینه‌های غیرقابل قبول مالیاتی

 پاداش اعضای هیئت مدیره

 کاهش ارزش دارایی‌ها(سرمایه گذاری،موجودی کالا)

 هزینه‌های مرتبط به دارایی که مالکیت آنها متعلق به واحد رسیدگی نمی‌باشد.

عوارض و مالیات بر ارزش افزوده مخارج مرتبط با درآمدهای غیر معاف

 هزینه مرخصی در صورتی که پرداخت نشده باشد.