حق السعی
حق السعی در قانون کار به معنی کلیه دریافت‌های قانونی است که کارگر به اعتبار قرارداد کار از کارفرما می‌گیرد. این دریافت‌ها شامل مزد، حقوق، مزایای نقدی و غیرنقدی، پاداش، سود سالانه و سایر مواردی است که در قرارداد کار ذکر شده‌اند. حق السعی کارگر باید حداقل برابر با مبلغی باشد که شورای عالی کار هر ساله اعلام می‌کند. حق السعی کارگر در مواردی مانند ایام بلاتکلیفی، تعطیلات رسمی، مرخصی‌های قانونی، اخراج غیرقانونی و فوت کارگر نیز محفوظ است.
حق السعی چه مواردی را شامل میشود
حق السعی شامل کلیه دریافت‌های قانونی است که کارگر به اعتبار قرارداد کار از کارفرما می‌گیرد. این دریافت‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- مزد یا کارمزد: مبلغی که بر اساس ساعت کاری یا محصول تولیدی پرداخت میشود.
- حقوق: مبلغی که بر اساس ماهانه پرداخت میشود و شامل مزد ثابت و مزایای سرپرستی، سختی کار، شغل و غیره است.
- حق عائله‌مندی: مبلغی که برای هر فرزند کارگر پرداخت میشود.
- حق مسکن: مبلغی که برای تأمین مسکن کارگر پرداخت میشود.
- حق خواروبار: مبلغی که برای تأمین نیازهای زندگی کارگر پرداخت میشود.
- حق ایاب و ذهاب: مبلغی که برای تأمین هزینه‌های رفت و آمد کارگر پرداخت میشود.
- مزایای غیرنقدی: مواردی مانند بیمه، بازنشستگی، مرخصی، آموزش، تسهیلات و غیره که به کارگر ارائه می‌شوند.
- پاداش: مبلغی که به عنوان تشویق و انگیزه برای کارگر پرداخت میشود.
- سود سالانه: مبلغی که بر اساس سهم کارگر از سود مجموعه پرداخت میشود.
- حق ماموریت: مبلغی که برای انجام کار در محل دیگری غیر از محل اصلی کار پرداخت میشود.
- حق سنوات: مبلغی که بر اساس سابقه کار کارگر پرداخت میشود.
این موارد بر اساس قرارداد کار و قوانین کار تعیین می‌شوند و ممکن است در موارد مختلف تفاوت داشته باشند.
نحوه محاسبه حق السعی
نحوه محاسبه حق السعی بستگی به نوع قرارداد کار و مواردی که در آن ذکر شده‌اند دارد. به طور کلی، برای محاسبه حق السعی باید مجموع تمام دریافت‌های نقدی و غیرنقدی که کارگر در ازای کار خود از کارفرما گرفته است را مشخص کرد. این دریافت‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- مزد یا کارمزد: مبلغی که بر اساس ساعت کاری یا محصول تولیدی پرداخت میشود.
- حقوق: مبلغی که بر اساس ماهانه پرداخت میشود و شامل مزد ثابت و مزایای سرپرستی، سختی کار، شغل و غیره است.
- حق عائله‌مندی: مبلغی که برای هر فرزند کارگر پرداخت میشود.
- حق مسکن: مبلغی که برای تأمین مسکن کارگر پرداخت میشود.
- حق خواروبار: مبلغی که برای تأمین نیازهای زندگی کارگر پرداخت میشود.
- حق ایاب و ذهاب: مبلغی که برای تأمین هزینه‌های رفت و آمد کارگر پرداخت میشود.
- مزایای غیرنقدی: مواردی مانند بیمه، بازنشستگی، مرخصی، آموزش، تسهیلات و غیره که به کارگر ارائه می‌شوند.
- پاداش: مبلغی که به عنوان تشویق و انگیزه برای کارگر پرداخت میشود.
- سود سالانه: مبلغی که بر اساس سهم کارگر از سود مجموعه پرداخت میشود.
- حق ماموریت: مبلغی که برای انجام کار در محل دیگری غیر از محل اصلی کار پرداخت میشود.
- حق سنوات: مبلغی که بر اساس سابقه کار کارگر پرداخت میشود.
برای محاسبه مزد ساعتی کارگر، باید مزد روزانه کارگر را بر 7.33 تقسیم کرد. برای محاسبه اضافه کاری، باید ساعات اضافه کار را در 1.4 ضرب کرده و با مزد ساعتی ضرب کرد. برای محاسبه شب کاری، باید ساعات شب کار را در 1.5 ضرب کرده و با مزد ساعتی ضرب کرد. برای محاسبه سنوات سالانه، باید مزد روزانه کارگر را در 30 ضرب کرده و با تعداد سال‌های خدمت ضرب کرد. برای محاسبه سنوات ماهانه، باید مزد روزانه کارگر را در 30 ضرب کرده و با تعداد ماه‌های خدمت ضرب کرد. برای محاسبه عیدی و پاداش، باید مبلغ تعیین شده در قرارداد کار را در نظر گرفت.
برای مثال، فرض کنید که کارگری مزد روزانه 500 هزار تومان دارد و در ماه 20 روز کار کرده است. این کارگر 10 ساعت اضافه کار، 5 ساعت شب کار، 5 سال سنوات و 3 ماه سنوات دارد. همچنین این کارگر حق عائله‌مندی 200 هزار تومان، حق مسکن 300 هزار تومان، حق خواروبار 100 هزار تومان، حق ایاب و ذهاب 50 هزار تومان، بیمه 100 هزار تومان، بازنشستگی 50 هزار تومان، مرخصی 50 هزار تومان، آموزش 20 هزار تومان، تسهیلات 10 هزار تومان، پاداش 500 هزار تومان و سود سالانه 300 هزار تومان دریافت می‌کند. حق السعی این کارگر چقدر است؟
محاسبه حق السعی:
مزد ساعتی = 500000 ÷ 7.33 = 68225 تومان
اضافه کاری = 10 × 1.4 × 68225 = 955550 تومان
شب کاری = 5 × 1.5 × 68225 = 511687 تومان
سنوات سالانه = 500000 × 30 × 5 = 75000000 تومان
سنوات ماهانه = 500000 × 30 × 3 = 45000000 تومان
عیدی و پاداش = 500000 تومان
مجموع دریافت‌های نقدی = 20 × 500000 + 955550 + 511687 + 75000000 + 45000000 + 500000 = 123196723 تومان
مجموع دریافت‌های غیرنقدی = 200000 + 300000 + 100000 + 50000 + 100000 + 50000 + 50000 + 20000 + 10000 = 880000 تومان
حق السعی = 123196723 + 880000 = 124076723 تومان
بنابراین، حق السعی این کارگر برای ماه 124 میلیون و 76 هزار و 723 تومان است.
تفاوت بین حق السعی و سنوات چگونه است؟
حق السعی و سنوات دو مفهوم متفاوت در قانون کار هستند. حق السعی شامل کلیه دریافت‌های نقدی و غیرنقدی است که کارگر به اعتبار قرارداد کار از کارفرما می‌گیرد. سنوات به مدت خدمت کارگر در یک مجموعه اطلاق میشود. حق سنوات یک کمک هزینه‌ای است که بر اساس سابقه کار کارگر در پایان خدمت یا بازنشستگی پرداخت میشود. پایه سنوات یک مزد ثابت است که بر اساس سابقه کار کارگر به حقوق او اضافه میشود. برای مثال، اگر کارگری 5 سال سابقه کار داشته باشد، پایه سنوات او برابر با 5 برابر پایه حقوق است. حق سنوات او برابر با 5 برابر پایه حقوق در پایان خدمت یا بازنشستگی پرداخت میشود.
شرایط استفاده از مرخصی با دریافت حق السعی
بر اساس قانون کار، کارگران و کارمندان حق دارند در موارد زیر از مرخصی با دریافت حق السعی استفاده کنند:
- مرخصی زایمان و بارداری: این مرخصی ویژه بانوان است و به مدت 90 روز داده میشود. در این مدت، کارگر زن حق السعی کامل خود را دریافت می‌کند.
- مرخصی استعلاجی: این مرخصی ویژه درمان نیروی کار است و جزء سوابق خدمتی نیز محسوب میشود. در این مدت، کارگر حق السعی کامل خود را دریافت می‌کند.
- مرخصی استحقاقی: این مرخصی 30 روز در سال است و می‌تواند به صورت یکجا یا تفکیکی استفاده شود. در این مدت، کارگر حق السعی کامل خود را دریافت می‌کند.
- مرخصی حج: این مرخصی تنها یک بار و به مدت یک ماه برای انجام اعمال حج واجب داده میشود. در این مدت، کارگر حق السعی کامل خود را دریافت می‌کند.
حق السعی اضافه در قانون کار چگونه تعریف شده است؟
حق السعی اضافه، مبلغی است که کارفرما برای ساعات اضافه کاری، جمعه کاری، شب کاری، سنوات، عیدی و پاداش به کارگر پرداخت می‌کند. این مبلغ بر اساس قرارداد کاری و قوانین کار تعیین میشود. بر اساس ماده 34 قانون کار، حق السعی کلیه دریافت‌های قانونی را که کارگر به اعتبار قرارداد کار، اعم از مزد یا حقوق، کمک به عائله مندی، هزینه های مسکن، خوار و بار، ایاب و ذهاب، مزایای غیر نقدی، پاداش افزایش تولید، سود سالانه و نظایر آن دریافت می‌نماید حق السعی می‌نامند.
برای محاسبه حق السعی اضافه، فرمول‌های خاصی وجود دارد که بر اساس مزد ساعتی یا کارمزد کارگر محاسبه می‌شوند. برای مثال، برای محاسبه حق السعی اضافه کاری، باید ساعات اضافه کاری را در ۱.۴ ضرب در مزد ساعتی کنید.
چه مواردی حق السعی اضافه پرداخت نمی‌شود؟
همانطور که بیان شد حق السعی اضافه، مبلغی است که کارفرما برای ساعات اضافه کاری، جمعه کاری، شب کاری، سنوات، عیدی و پاداش به کارگر پرداخت می‌کند. این مبلغ بر اساس قرارداد کاری و قوانین کار تعیین میشود. برای محاسبه حق السعی اضافه، فرمول‌های خاصی وجود دارد که بر اساس مزد ساعتی یا کارمزد کارگر محاسبه می‌شوند.
به طور کلی، حق السعی اضافه در موارد زیر پرداخت نمی‌شود:
- اگر کارگر بدون اجازه کارفرما یا مقام مسئول، ساعات اضافه کاری را انجام دهد.
- اگر کارگر در زمان مقرر برای استراحت، ناهار، نماز و غیره، کار کند.
- اگر کارگر در زمان مقرر برای مرخصی استعلاجی، زایمان، استحقاقی، حج و غیره، کار کند.
- اگر کارگر در زمان مقرر برای آموزش، تربیت، امتحان و غیره، کار کند.
- اگر کارگر در زمان مقرر برای انجام وظایف نظامی، اجتماعی، انتخاباتی و غیره، کار کند.
فرق مزد با حق السعی
فرق مزد با حق السعی به این صورت است:
- مزد به پرداختی است که به یک فرد بابت انجام کار یا ارائه خدمات دریافت میشود. این پرداخت معمولا به صورت مالی انجام میشود و به عنوان جبرانی برای زحمات و تلاش‌هایی که فرد در انجام وظایف خود صرف می‌کند، در نظر گرفته میشود.
- حق السعی به تمام دریافتی‌های قانونی را که کارگر به اعتبار قرارداد کار، اعم از مزد یا حقوق، کمک به عائله مندی، هزینه های مسکن، خوار و بار، ایاب و ذهاب، مزایای غیر نقدی، پاداش افزایش تولید، سود سالانه و نظایر آن دریافت می‌نماید حق السعی می‌نامند.
به عبارت دیگر، مزد تنها بخشی از حق السعی است و حق السعی شامل تمام پرداختی‌هایی است که کارگر در مقابل کار خود دریافت می‌کند.
حق السعی به کارگران قراردادی تعلق می‌گیرد یا خیر؟
بله، حق السعی به کارگران قراردادی هم تعلق می‌گیرد. بر اساس ماده 3 قانون کار، کارگر قراردادی هر کسی است که برای انجام کاری معین یا مشخص، با کارفرما قراردادی موقت منعقد کند. کارگر قراردادی مشمول قوانین و مقررات کار است و باید به او حق السعی، بیمه، مرخصی، بازنشستگی و سایر مزایای قانونی پرداخت شود. البته میزان حق السعی کارگر قراردادی بر اساس نوع و مدت قرارداد، میزان کار انجام شده و شرایط بازار کار تعیین میشود.