مفروضات حسابداری چیست؟
مفروضات حسابداری به فرض‌های اولیه‌ای گفته می‌شود که بنیان اصول حسابداری، استانداردهای حسابداری و روش‌های آن را شکل می‌دهند. این مفروضات عبارت‌اند از:
- فرض تفکیک شخصیت: این فرض به هر واحد اقتصادی به عنوان یک واحد مستقل از مالک یا مالکان آن و نیز جدا از موسسات دیگر نگاه می‌کند. به طور مثال، هر مؤسسه یک شخصیت حقوقی مستقل در نظر گرفته می‌شود که می‌تواند دارایی کسب کند و یا حتی بدهی و هزینه تعهد و درآمد نیز تحصیل نماید.
- فرض تداوم فعالیت: بر اساس این فرض، عملیات موسسه در آینده قابل پیش بینی است و تداوم خواهد داشت و قصدی برای انحلال یا توقف فعالیت آن وجود ندارد.
- فرض دوره مالی: عمر یک واحد تجاری به دوره‌های زمانی مساوی تقسیم می‌شود که هر دوره را اصطلاحاً (دوره حسابداری) گویند. دوره مالی ممکن است سه‌ماهه، شش‌ماهه یا یک‌ساله باشد.
- فرض واحد اندازه‌گیری (پول): بر اساس این فرض، آثار نتایج کلیه معاملات و عملیات مالی مؤسسه باید بر حسب پول اندازه‌گیری و گزارش شود.
این مفروضات به عنوان پایه و اساس تهیه گزارش‌ها و صورت‌های مالی مورد استفاده قرار می‌گیرند و برای تعیین شرایط سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی که مناسب شرایط محیطی حسابداری هستند، ایجاد شده‌اند.
فرض تداوم فعالیت چه معنایی دارد؟
فرض تداوم فعالیت، که به آن فرض پیوستگی نیز گفته می‌شود، یکی از اصول بنیادین حسابداری است. این فرض بیان می‌کند که یک واحد تجاری قرار است به فعالیت خود ادامه دهد و هیچ برنامه‌ای برای تعطیلی یا کاهش قابل توجه فعالیت‌های خود در آینده نزدیک ندارد. به عبارت دیگر، وقتی صورت‌های مالی یک شرکت تهیه می‌شوند، انتظار می‌رود که شرکت به کار خود ادامه دهد و توانایی پرداخت بدهی‌ها و انجام تعهدات مالی خود را داشته باشد.
این فرض اجازه می‌دهد تا دارایی‌ها و بدهی‌ها بر اساس ارزش‌های دفتری و نه ارزش‌های انحلال یا فروش فوری ارزیابی شوند. همچنین، این فرض تأثیر مهمی بر رویه‌های حسابداری مانند استهلاک، موجودی کالا و سایر موارد دارد، زیرا این رویه‌ها بر اساس انتظار تداوم فعالیت شرکت طراحی شده‌اند. اگر شواهدی وجود داشته باشد که نشان دهد یک شرکت نمی‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد، باید این موضوع در صورت‌های مالی منعکس شود و ممکن است نیاز به ارزیابی مجدد دارایی‌ها و بدهی‌ها باشد.
فرض تداوم فعالیت در حسابداري دولتي نيز وجود داره يا خير؟
بله، فرض تداوم فعالیت در حسابداری دولتی نیز وجود دارد. این فرض بر این است که سازمان‌های دولتی به صورت نامحدود و دائمی فعالیت می‌کنند و قصدی برای تعطیلی یا کاهش قابل توجه فعالیت‌های خود در آینده نزدیک ندارند. این اصل به این معناست که هر سازمان دولتی که دایر است، معمولاً به فعالیت خود ادامه می‌دهد و این انتظار وجود دارد که تمامی پیش‌پرداخت‌ها و علی‌الحساب‌های جاری در سالی که به مرحله تعهد می‌رسند، به عنوان هزینه‌های قطعی در دفاتر ثبت شوند و در پایان سال مالی به سال مالی بعدی انتقال یابند.
این فرض در حسابداری دولتی به منظور اطمینان از اینکه گزارش‌های مالی و بودجه‌ای تمامی دستگاه‌های اجرایی زیر مجموعه دولت به درستی جمع‌آوری، ثبت، طبقه‌بندی، خلاصه، تفسیر و گزارش می‌شوند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، این فرض برای برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری در کنترل بودجه و اطلاعات مالی وزارت‌خانه‌ها و موسسات دولتی حائز اهمیت است.
چطور این فرض بر روش‌های تصمیم‌گیری در سازمان‌های دولتی تأثیر می‌گذارد؟
فرض تداوم فعالیت در سازمان‌های دولتی تأثیر قابل توجهی بر روش‌های تصمیم‌گیری دارد. این فرض به مدیران اطمینان می‌دهد که سازمان به فعالیت خود ادامه خواهد داد و بنابراین، تصمیمات می‌توانند با در نظر گرفتن بلندمدت و پایداری سازمان اتخاذ شوند. در نتیجه، تصمیم‌گیری‌ها می‌توانند بر اساس استراتژی‌های درازمدت و توسعه پایدار تمرکز داشته باشند تا بر روی راهبردهای کوتاه‌مدت و فوریت‌های لحظه‌ای.
علاوه بر این، فرض تداوم فعالیت موجب می‌شود که سازمان‌های دولتی در تصمیم‌گیری‌های خود به مسائلی مانند استهلاک دارایی‌ها، برنامه‌ریزی بودجه‌ای، و مدیریت بدهی‌ها توجه ویژه‌ای داشته باشند. این امر به آن‌ها کمک می‌کند تا تصمیماتی اتخاذ کنند که به حفظ و ارتقاء دارایی‌های دولتی و همچنین تأمین منافع عمومی در بلندمدت کمک می‌کند.
به طور خاص، تحقیقات نشان داده‌اند که وقتی مهارت تفکر استراتژیک در سازمان‌های دولتی وجود دارد، اثربخشی تصمیم‌های اتخاذ شده ارتقا می‌یابد. همچنین، با وجود سیستم‌های کاری با عملکرد بالا، این تأثیر تقویت می‌شود. بنابراین، سازمان‌های دولتی برای افزایش اثربخشی تصمیم‌های خود باید در کنار تقویت مهارت‌های تفکر استراتژیک، به استقرار سیستم‌های کاری با عملکرد بالا در سازمان توجه بیشتری داشته باشند.
فرض تفکیک شخصیت
فرض تفکیک شخصیت یکی از اصول اساسی حسابداری است که بر این مبنا استوار است که هر واحد اقتصادی باید به عنوان یک نهاد مستقل از مالک یا مالکان خود و همچنین از دیگر واحدهای اقتصادی در نظر گرفته شود. این فرض به حسابداران اجازه می‌دهد تا فعالیت‌های مالی یک شرکت را جدا از فعالیت‌های شخصی مالکان و سایر واحدهای تجاری ثبت و گزارش کنند.
به عنوان مثال، اگر فردی دارای یک فروشگاه مواد غذایی و یک تعمیرگاه باشد، هر کدام از این واحدهای تجاری باید دارای شخصیت مستقل حسابداری باشند و رویدادهای مالی هر کدام در بخش حسابداری خودشان ثبت شوند². اگر این فرد دارای اموال شخصی دیگری مانند خانه یا ماشین باشد، این دارایی‌ها جزء هیچ کدام از دفاتر حسابداری واحدهای تجاری ثبت نمی‌شوند.
در مورد شرکت‌های تضامنی، این فرض کمی متفاوت است زیرا شرکا به طور مشترک و بدون تفکیک برای بدهی‌های شرکت مسئولیت دارند. با این حال، حتی در شرکت‌های تضامنی، فعالیت‌های تجاری شرکت باید از فعالیت‌های شخصی هر یک از شرکا جدا شود.
این فرض از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا به تفکیک دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت از دارایی‌ها و بدهی‌های شخصی مالکان کمک می‌کند، که این امر برای تهیه گزارش‌های مالی دقیق و شفاف ضروری است.
فرض دوره مالی
افرض دوره مالی یکی از مفروضات اساسی حسابداری است که بر این باور استوار است که عمر اقتصادی یک کسب‌وکار را می‌توان به دوره‌های زمانی مشخص و مساوی تقسیم کرد¹. این دوره‌ها می‌توانند ماهانه، سه ماهه، شش ماهه یا سالانه باشند، اما مرسوم‌ترین دوره، سال مالی یک ساله است.
هدف از فرض دوره مالی این است که به حسابداران اجازه می‌دهد تا عملکرد مالی واحد تجاری را در بازه‌های زمانی کوتاه‌تر ارزیابی و گزارش کنند. این امر به سرمایه‌گذاران و ذینفعان کمک می‌کند تا بتوانند وضعیت مالی و عملکرد کسب‌وکار را در دوره‌های مختلف مقایسه کنند و تصمیمات مالی آگاهانه‌تری بگیرند.
مزایای فرض دوره مالی عبارتند از:
- ارائه بازخورد منظم در مورد عملکرد مالی
- امکان مقایسه عملکرد دوره‌های مختلف
- تسهیل در برنامه‌ریزی و کنترل مالی
- ارائه اطلاعات به‌روز به استفاده‌کنندگان از اطلاعات حسابداری.
انتخاب دوره مالی معمولاً در زمان ثبت شرکت انجام می‌شود و می‌تواند بر اساس نیازهای خاص کسب‌وکار یا الزامات قانونی تعیین شود. برای مثال، قانون مالیات‌های مستقیم ممکن است از کسب‌وکارها بخواهد که هر سال اظهارنامه مالیاتی ارائه دهند، که این امر نیاز به تعیین یک دوره مالی سالانه دارد.
اگر شرکتی بخواهد دوره مالی خود را تغییر دهد، باید مراحل اداری و قانونی را طی کند، که شامل توافق سهامداران و ثبت تغییرات در سامانه ثبت شرکت‌ها و اطلاع‌رسانی از طریق روزنامه رسمی می‌شود.
در نهایت، فرض دوره مالی به حسابداران کمک می‌کند تا عمر اقتصادی یک کسب‌وکار را به دوره‌های کوچکتر تقسیم کنند و گزارش‌های مالی دقیق و به‌موقعی را ارائه دهند که برای تصمیم‌گیری‌های مالی و اقتصادی مفید هستند.
فرض تعهدی
فرض تعهدی یکی از مفروضات اساسی حسابداری است که بر این اصل استوار است که درآمدها و هزینه‌ها باید در زمان تحقق یا تحمل آن‌ها، بدون توجه به زمان دریافت یا پرداخت وجه نقد، شناسایی و ثبت شوند. این مبنا از اصل تطابق پیروی می‌کند، که بر اساس آن درآمدها و هزینه‌های مربوط به یک رویداد مالی باید در همان دوره وقوع ثبت و گزارش شود.
به عبارت دیگر، فرض تعهدی تأکید دارد که:
- درآمدها باید در زمانی که به صورت قطعی مشخص می‌شوند یا بر اثر ادامه خدمات حاصل می‌گردند، شناسایی و در دفاتر حسابداری منعکس شوند، حتی اگر وجه نقد آن‌ها هنوز دریافت نشده باشد.
- هزینه‌ها باید در زمان ایجاد یا تحمل آن‌ها شناسایی و ثبت شوند، حتی اگر وجه نقد مربوط به آن‌ها هنوز پرداخت نشده باشد.
این مبنا به حسابداران کمک می‌کند تا عملکرد مالی واقعی یک دوره مالی را منعکس کنند و از این طریق، گزارش‌های مالی دقیق‌تر و شفاف‌تری را ارائه دهند. استفاده از مبنای تعهدی به ویژه برای شرکت‌های بزرگ که دارای تعداد زیادی معاملات و تعهدات مالی هستند، مناسب است.
مثالی از کاربرد فرض تعهدی:
فرض کنید شرکتی در تاریخ ۱۵ اسفند سال ۹۸، خدمات تبلیغاتی به ارزش ۱۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال برای شرکت دیگری انجام داده و مبلغ آن را در تاریخ ۱۵ فروردین سال ۹۹ دریافت می‌کند. طبق مبنای تعهدی، شرکت ارائه‌دهنده خدمات باید درآمد را در تاریخ ۱۵ اسفند شناسایی کند، زیرا در آن تاریخ خدمات ارائه شده است، حتی اگر وجه آن هنوز دریافت نشده باشد.
مفروضات بنیادی در حسابداری چیست؟
مفروضات بنیادی در حسابداری، که به آن‌ها اصول یا فرض‌های حسابداری نیز گفته می‌شود، شامل مجموعه‌ای از فرضیات است که برای تهیه و تنظیم صورت‌های مالی و ارائه اطلاعات مالی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مفروضات به عنوان پایه و اساس نظام حسابداری عمل می‌کنند و شامل موارد زیر هستند:
- فرض تفکیک شخصیت: این فرض بیان می‌کند که یک واحد تجاری باید به عنوان یک نهاد مستقل از مالکان و سایر واحدهای تجاری در نظر گرفته شود.
- فرض تداوم فعالیت: بر اساس این فرض، انتظار می‌رود که یک واحد تجاری به فعالیت خود ادامه دهد و قصدی برای انحلال یا توقف فعالیت نداشته باشد.
- فرض دوره مالی: این فرض تعیین می‌کند که عملیات مالی واحد تجاری باید در دوره‌های زمانی مشخصی مانند سه‌ماهه، شش‌ماهه یا سالانه گزارش شود.
- فرض واحد اندازه‌گیری (پول): این فرض بیان می‌کند که تمام معاملات و رویدادهای مالی باید بر حسب پول اندازه‌گیری و گزارش شوند.
- فرض یا مبنای تعهدی: بر اساس این فرض، درآمدها و هزینه‌ها باید در زمان تحقق یا تحمیل شناسایی و ثبت شوند، بدون توجه به زمان دریافت یا پرداخت وجه نقد.
این مفروضات به حسابداران کمک می‌کنند تا صورت‌های مالی را بر اساس استانداردهای مورد قبول و یکپارچه تهیه کنند و اطمینان حاصل کنند که اطلاعات مالی قابل مقایسه و قابل فهم برای ذینفعان می‌باشد. همچنین، این مفروضات به عنوان مبنایی برای تفسیر و تحلیل صورت‌های مالی عمل می‌کنند و در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی و سرمایه‌گذاری نقش مهمی دارند.
مفروضات حسابداری در شرکت تضامنی
مفروضات حسابداری، پایه و اساس تهیه گزارش‌ها و صورت‌های مالی در شرکت‌ها هستند و شامل اصول و استانداردهایی می‌شوند که به طور گسترده پذیرفته شده‌اند. در شرکت تضامنی، این مفروضات شامل موارد زیر می‌باشند:
- تفکیک شخصیت: این فرض بیان می‌کند که شرکت دارای شخصیتی مستقل از مالکان آن است. با این حال، در شرکت‌های تضامنی، این فرض دارای استثناء است، زیرا شرکا به طور مشترک و بدون تفکیک برای بدهی‌های شرکت مسئولیت دارند.
- تداوم فعالیت: این فرض بر این اساس است که شرکت قصد دارد به فعالیت خود ادامه دهد و برنامه‌ای برای انحلال یا توقف ندارد.
- دوره مالی: این فرض تعیین می‌کند که عملیات مالی شرکت باید بر اساس دوره‌های زمانی مشخص (معمولاً یک ساله) گزارش شود.
- تعهدی: بر اساس این فرض، درآمدها و هزینه‌ها باید در زمان تحقق یا تحمیل آن‌ها، بدون توجه به زمان دریافت یا پرداخت وجه نقد، شناسایی و ثبت شوند.