حق سنوات
حق سنوات یا سنوات پایان خدمت یکی از مزایای اجباری هست که کارفرما در هر حالت موظف به پرداخت آن می‌باشد. حق سنوات را با نام مزایای پایان خدمت کارکنان نیز می‌شناسد، که مبلغی معادل یک ماه آخرین مزد دریافتی فرد می‌باشد که در ازای هر یک سال، یک ماه محاسبه شده و در زمان اتمام کار کارگر به آن تعلق می‌گیرد. حق سنوات یا پاداش پایان خدمت مبلغی است که کارگر در هنگام فراغت از کار از قبیل از کار افتادگی، بازنشستگی، استعفا،فوت،و موارد دیگر دریافت می‌کند و میزان آن معادل یک ماه آخرین مزد ثابت دریافتی کارگر می‌باشد.
پایه سنوات
منظور از پایه سنوات در واقع حمایت از حقوق و دستمزد کارگران می‌باشد که مبلغ آن را به صورت ماهیانه به آنها پرداخت می‌نمایند. این مزایا در واقع برای افرادی که بیشتر از یک سال به کار مشغول شده باشند در نظر گرفته می‌شود. در واقع این مبلغ به حقوق کارگران تعلق گرفته و با هدف رفع کمبودها و جبران پایین بودن و دستمزد به آنها پرداخت می‌شود.
تفاوت حق سنوات و پایه سنوات
حق سنوات در واقع بخشی از پاداش‌ها و تسهیلاتی است که وزارت کار پرداخت آن را برای افراد شاغل اجباری نموده تا کمی دریافتی سالانه آنها بالا برود و هزینه‌هایشان را جبران شود. حق سنوات معمولاً در پایان سال کاری یا بعد از اتمام شدن قرارداد به کارگر پرداخت می‌شود. اما پایه سنوات مبلغی است که ماهانه روی حقوق افرادی که بیش از یک سال سابقه کاری داشته باشند حساب می‌شود، در واقع پایه سنوات باعث می‌شود مبلغ دریافتی کارگر با توجه به میزان سابقه کار او محاسبه شود.
جایگاه سنوات
تمام کارگاه‌هایی که شامل قانون اداره کار هستند وظیفه دارند که به هر کدام از کارگران خود به نسبت یک سال کار معادل ۶۰ روز آخرین مزد، به عنوان عیدی و پاداش پرداخت کنند. این مبلغ پرداختی به هر یک از کارمندان و کارگران نباید از معادل ۹۰ روزه حداقل مزد روزانه قانونی بیشتر باشد.
این مبلغ به افرادی که کمتر از یک سال کارکرد داشته باشند به نسبت مدت زمان کارکردشان تعلق گرفته و باید توسط کارفرما پرداخت شود.
اساس پرداخت حقوق کارگر توسط کارفرما
بر اساس قانون کار، هر کارفرمایی باید میزان دقیق و مشخصی از حقوق را به کارمندان و کارکنان خود پرداخت کند به طور کلی مبلغ پایه حقوق مجموعه‌ای از همه یا برخی از موارد زیر می‌باشد:
حق مسکن
حق اولاد
اشتغال خارج از مرکز
حق ایاب و ذهاب
نوبت کاری
کشیک
جذب
فوق العاده شرایط نامطلوب آب و هوایی
محل خدمت
در محاسبه حقوق و مزایا معمولا پرداخت‌های فرعی هم هستند مبلغ این پرداخت‌ها درصدی از مقداری از پایه حقوق دریافتی می‌باشد.
پرداختی‌های بر مبنای حقوق اصلی
بسیاری از محاسبات مربوط به حقوق بر مبنای این حقوق اصلی صورت می‌گیرد
مواردی که تحت تاثیر حقوق اصلی تعیین می‌شوند در فهرست زیر به آنها می‌پردازیم:
اضافه کاری
کسر کار
سنوات خدمت
طلب مرخصی
افزایش حقوق
میزان مزایای سنوات
همانطور که گفته شد برای تعیین میزان سنوات باید بر اساس پایه حقوق اقدام نمود، به همین منظور لازم است پایه مزایای آخر خدمت و پایه حقوق که از سوی شورای عالی تعیین و اعلام می‌شود را در نظر گرفت. پس از آن بر اساس میزان کارکرد کارگران آن را در تعداد روزهای مورد نظر ضرب نمود. لازم به ذکر است که مبلغ پایه این مزایا هر سال توسط اداره کار تعیین می‌گردد مبلغ مزایای آخر خدمت در سال ۱۴۰۲، دو میلیون و صد هزار ریال اعلام شده است. برای محاسبه باید یک برابر پایه مزایای متعلق به افراد را در نظر گرفت.
مزایای مستمر و غیر مستمر
هر فرد شاغل ممکن است علاوه بر مزدی که به او تعلق می‌گیرد مبالغی را چه نقدی چه غیر نقدی از کارفرمای خود دریافت نماید. این پرداخت‌ها به دو گروه مستمر غیر مستمر تقسیم می‌شوند. مزایای مستمر پرداخت‌هایی هستند که ماهانه به پرسنل اختصاص داده می‌شوند و در حکم حقوقی هم ذکر می‌شوند. مزایای مستمر شامل مزایای نقدی و غیرنقدی می‌باشد. مزایای غیرمستمر پرداخت‌ها و مزایایی هستند که که بنا بر مناسبت‌های خاص یا کارکردهای خاص به پرسنل اختصاص داده می‌شود ممکن است این مزایا در برخی از ماه‌های سال به فرد شاغل تعلق گیرد.
زمان پرداخت حق سنوات
همانطور که قبلاً بیان کردیم بعضی از کارفرمایان پرداخت حق سنوات را به زمان اتمام همکاری موکول می‌نماید، یعنی کارفرما باید حق سنوات را به هنگام ترک کار پرداخت کنند:
ترک کار شامل:
بازنشستگی
از کار افتادگی کلی
استعفای کارگر
اخراج کارگر
فوت کارگر بیمه شده
پایان قرارداد همکاری
حق سنوات کارگران غیر رسمی
تفاوتی در دریافت حقوق سنوات بین کارگران رسمی و غیر رسمی وجود ندارد حتی کارگرانی که با شرکت‌های پیمانکاری کار می‌کنند نیز باید سنوات دریافت کنند. پیمانکار در واقع ملزم به پرداخت حقوق سنوات به چنین کارگرانی می‌باشد.
کارگران ساعتی و پاره وقت نیز با توجه به میزان کارکرد خود سنوات دریافت می‌کنند. در واقع معیار نحوه محاسبه حق سنوات آنها میانگین حقوق دریافتی در آخرین ۹۰ روز همکاری می‌باشد.
حق سنوات به چه کسانی تعلق نمی‌گیرد
حق سنوات به همه کارگران رسمی غیر رسمی پاره وقت تمام تمام وقت قراردادی و یا غیره پرداخت می‌شود. تنها استثنای موجود در پرداخت حق سنوات دانشجویان یا دانش آموزانی هستند که در فصل تابستان به کار اشتغال یافته‌اند متاسفانه این گروه از افراد هیچ حق سنواتی به آنها تعلق نخواهد گرفت.
سنوات ارفاقی
سنواتی است که با مجوز مراجع ذی‌صلاح به مدت خدمت موثر کارمندان مشترک صندوق بازنشستگی کشور اضافه می‌شود و حذف مورد پس از پرداخت کسور یا حتی بدون پرداخت کسور در تعیین حقوق بازنشستگی و وظیفه آنها محاسبه می‌شود را سنوات ارفاقی می‌نامند. این سنوات شامل افرادی مثل جانبازان، معلولان، آزادگان، اسرا، متصدیان مشاغل سخت و زیان آور و بازنشستگان آموزش و پرورش کودکان استثنایی و غیره می‌شود.
مالیات حق سنوات
در صورتی که کل مبلغ در پایان قرارداد پرداخت شود و همزمان کارمند با شرکت تسویه حساب کند، مبلغ پرداختی شامل مالیات نمی‌شود. اما اگر پس از دریافت حق همکاری ادامه داشته باشد این مبلغ شامل مالیات می‌شود
عدم پرداخت حقوق سنوات توسط کارفرما
اگر کارفرما حقوق سنوات را پرداخت نکند تخلف کرده است، حق سنوات از جمله پرداختی‌های اجباری به کارگران و کارمندان است اگر پرداخت آن را کارفرما پشت گوش بیندازد یا عملاً قراردادهای کاری را به گونه‌ای ببیند که کارگر و کارمند را از این حق محروم کند کار غیرقانونی کرده است و در این صورت کارمند و کارگر می‌تواند از کارفرما به وزارت کار شکایت نمایند.
بازخرید سنوات
تمام شاغلان رسمی و غیر رسمی در ادارات دولتی و غیره می‌توانند در شرایطی که به صورت کتبی درخواست بازخرید سنوات داشته باشند، سنوات خدمت را بازخرید نمایند. گاهی با اینکه فرد هنوز به سن بازنشستگی نرسیده است به دلایلی مثل استعفا و از کار افتادگی ترجیح می‌دهد تا از امکان بازخرید سنوات استفاده کند. در واقع چنانچه پایان همکاری و درخواست بازخرید سنوات به دلیل کاهش توانایی جسمی و فکری باشد باید توسط کمیسیون پزشکی سازمان بهداشت درمان منطقه تایید شود و کارفرما در ازای هر سال سابقه کار معادل دو ماه از آخرین حقوق کارگر را به او پرداخت نمایند.